Pastor Carleen Nomorosa, UMC
Awit 8
Kawikaan 8:22-31
Roma 5:1-5
Juan 16:12-15
Ang “Espiritu ng Katotohanan” ay hindi pagmamay-ari ng simbahan o ng kahit anong relihiyon, ito ay pangako at basbas ni Hesus sa lahat ng mga sumusunod at naniniwala sa kanya, basbas niya sa komunidad na ang pananampalataya ay patungong paglaya.
Sa leksyonaryong sinusundan ng maraming simbahang Kristyano ang teksto sa Ebanghelyo ay ginagamit para sa Trinity Sunday. At ngayong Linggo, ito nga iyon, ipinagdiriwang natin ang Trinity. Pero kung mapapansin ninyo, the text doesn’t say anything about the Trinity. Sa katunayan—at alam naman natin ito—ang konsepto at doktrina ng Trinity ay iniluwal ng mahabang panahong karanasan ng mga Kristianong nauna sa atin. Dahil sa kanilang karanasan at pagsusumikap na mas maunawaan at makilala ang Diyos, naririto tayo ngayon sa yugto ng ating pananampalataya kung saan ang pangunahing paraan upang unawain ang Diyos, ayon sa naaabot ng ating mga imahinasyon bilang mga tao, ay sa anyo ng Trinity. Mahaba, masalimuot at mahirap ang naging kasaysayan ng ating pananampalatayang Kristyano. Naipanganak ang mga simbahan, ang mga denominasyon, ang mga doktrina at iba’t ibang paniniwala – mahabang karanasan ang binaybay nito. Bilang Kristianong pastor at manggagawa ng simbahan, minsan ko na sinubukang balangkasin sa isang sistematikong paraan ang konsepto ng Trinity. Isa ito sa batayang gawain at responsibilidad ng isang pastor-mananampalataya: Ang sagutin sa kanyang sarili ang mga retorikal na katanungan tungkol sa doktrinang Trinity. At inaamin ko, hanggang sa kasalukuyan,
Kung kaya’t nais kong ihapag ngayon na tingnan natin ang texto sa diwa ng doktrinang Trinity mahirap pa din ito ipaliwanag gamit ang mga salita at artikulasyon.
Marahil kasing hirap ng pagpapaliwanag ng mga sinabi ni Hesus sa tekstong ating binasa ngayon sa Juan.
Dalawang magkaibang bagay—”Espiritu ng Katotohanan” at “Trinity.”
. Hayaan nyo akong maglatag ng ilang mga halimbawa.
Ang Diyos sa Tatlong Persona, “para itong isang tao na maraming ginagampanan – isang anak, guro at ina sa kanyang mga anak.”
“Ito ay kagaya ng kapeng 3 in 1, kahit anong pilit mong paghiwa hiwalayin ang kape, asukal at gatas ay mahihirapan ka lamang – three in one nga e.”
“Ang Trinity ay parang electric fan, tatlong elesi, pero pagka umikot na ito, iisang direksyon at iisang galaw na at ito ay nakakalikha ng hangin at ginhawa.”
“Ang Diyos Ama, Anak at Espiritu Santo ay isang misteryo.”
Ilan ito sa mga palinawanag na madalas nating marinig patungkol sa Trinity, o ang Diyos sa Tatlong Persona.
Naisip ko, pwede din kayang ipaliwanag ang Trinity o ang Tatlong Persona ng Diyos sa karanasan ng ating mga kapatid na LGBT?
Isang lesbiyana, ina at gurong may kakarampot na sweldo.
O di kaya, isang bakla, anak at sikat na artista.
Bisekswal na babae, isang babaeng namumuhay ng may HIV at manggagawang kontrakwal.
Transman, ama at isang ofw sa Middle East.
Mga tatlong personahe, sa iisang katawan. Trinity din ito, hindi ba?
Dahil mahirap ding unawain ang sekswalidad, oryentasyong sekswal (sexual orientation), pangkasariang pagkakakilanlan (gender identity) at pangkasariang pagpapahayag (gender expression). Isa sa pinaka mahirap intindihin ang usapin ng SOGIE (Sexual Orientation, Gender Identity and Expression) sa ating panahon ngayon, lalo na kung ikaw ay namumuhay ng nakakahon sa heteroseksismong patriyarkal na konsepto.
Pero nakakatuwa ano? Ang Diyos, kinailangan maging Diwang Banal, ng pangatlong persona bilang kabahagi ng kabuuhan ng dalawa pa. Tapos tayo pinipilit nating, dalawa lang? Masalasanan at pagkakamali ang pangatlo? Baka kailangan natin ng malalim na pag-uusap at pagninilay.
Ang konsepto o doktrina ng Trinity ay isang napaka gandang representasyon na ang “Manlilikha, ang Anak (Diyos na nagkatawang tao) at ang Diwang Banal” ay hindi maaaring magkakahiwalay. Hindi mo pwedeng unawain ang Diyos sa kanyang iisang aspeto o katangian lamang. Ang isa ay mahalaga sa bawat isa para maging ganap at buo ng kanilang gawain. Ganoon din ang pagkatao. Ang kanyang ari, kasarian at uring pinagmulan ay esensyal sa kanyang kabuuan. Ang pananampalataya ay ganoon din hindi maka-indibidwal, palaging dapat may ugnayan. Pinapakita ng Trinity na hindi lamang sa dalawa ang ugnayan na ito. Hindi lang sa sarili, hindi lang sa karelasyon, kaniig o sa isa lamang ang maaaring ugnayan, kundi may pangatlo pa, komunidad ito. Komunidad na ugnayan. Kasama ang iba pa.
Hindi ba’t pati ang konsepto ng binary at dichotomy ay winawasak ng ugnayan ng Trinity?
Binary at dichotomy – babae at lalake, mabuti at masama, liwanag at dilim, Judio at Griego, alipin at malaya, sila at tayo, atbp.
Kung hindi ka ba lalake ibig sabihin babae ka? Kung ang isang batang tatlong araw ng gutom ay nagnakaw (masama) siya ba ay hindi na mabuti? Ang makulimlim ba ay maliwanag o madilim? Kung ikaw ba ay hindi Griego, Judio kana? Sa kalagayan ng ating lipunan ngayon, kung ikaw ba ay “out” na LGBT malaya ka na? Hindi kana alipin ng mapang-aping sistema?
Kung inyong mamarapatin, nais kong ihapag na ang Trinity at ang SOGIE ay magkahawig sa pinagdaanang proseso ng pag-unawa. Parehong nalikha sa mahabang karanasan ng mga nauna sa atin. Ang kanilang karanasan, ang pagkatuklas sa maraming aspeto ng pagkatao at kasarian, ang pananampalataya, ang kaapihan, ang lahat ng mga pangyayari ay nag-ambag kaya ang Trinity, katulad ng SOGIE ay mailuwal. At tayo ngayon, kahit kaunti ay nasisilayan ang mukha ng Diyos sa Trinity at sa maraming aspeto ng kasarian bilang bahagi ng pagkatao.
Binasa ko ang kabanata 14, 15 at 16 ng Juan, upang sana mas maunawaan ang kabuuhan ng nais ibahagi sa atin ni Juan sa kanyang mga isinulat sa kanyang Ebanghelyo. Binasa ko sa tatlong version, NIV, ang Mabuting Balita at ang Pinoy Version. Napaka ganda. Baka mas maunawaan nyo ang sinasabi ko kung babasahin nyo din ang dalawang naunang kabanata, o ang buong Juan para mas maunawaan ninyo ang kanyang mema. Gagamitin ko ang Pinoy Version.
Sabi sa leksyonaryo noong nakaraang Linggo, 14:17, “Sya ang Espiritu na magri-reveal ng katotohanan tungkol sa Diyos. Hindi matatanggap ng mundo ang Holy Spirit kasi hindi siya nakikita o nakikilala ng mga tao. Pero kilala nyo ang Holy Spirit, kasi kasama nyo sya at sya ay nasa inyo.”
Sabi sa leksyonaryo ngayong Linggo, 16:12-13, “Marami pa akong sasabihin pero hindi nyo na ito kakayanin ngayon. Pag dumating na ang Espiritu, iga-guide nya kayo at ipapakita nya sa inyo ang lahat ng katotohanan. Di sya magsasalita sa sarili nya lang, pero sasabihin nya lahat ng naririnig nya at ang mga bagay na dadating pa.”
Sa kabanata 14:17, kausap ni Hesus ang kanyang mga alagad, na alam na nating karamihan sa kanila magsasaka at mangingisda. Sabi ni Hesus, “Hindi matatanggap ng mundo ang Holy Spirit” dugtong pa niya, “Pero kilala nyo ang Holy Spirit, kasi kasama nyo sya at sya ay sa inyo.” Nais ko itong tingnan sa aspetong, ang mga uring magsasaka, mga mangingisda o ordinaryong manggagawa ay mayroong “kamulatan” o “diwa” na hindi natin mauunawaan, kung di tayo lulubog sa kanilang kalagayan.
Naalala ko ang sabi ng isang kong kaibigan, isa siyang lesbiyana, pastor at mula pang-gitnang uri (middle class). Sabi nya sa mga magsasaka, “Habang lumalaki ako, ang aking kamalayan lamang patungkol sa ‘bigas o pagkain’ ay ito ay biyaya ng Diyos. Na ang mga magulang ko ay nagtatrabaho para mabili ang mga pagkain na ito na nagmula sa grocery store. At hanggang diyan lamang ang abot ng aking kamalayan – sa grocery store. Pero hindi na ngayon, ngayon na nakilala at nakasama ko na kayong mga nagbubungkal at nagtatanim para may makain ang bayan. At kung paano kayo lumalaban para patuloy kaming pakainin.”
Sabi ng aking kaibigan, nasa mulat at lumalabang magsasaka ang “Holy Spirit.” At sa maraming sambahayan, lalo na sa mga pamilyang panggitang-uri, hindi ito nasasaklaw ng kanilang kaisipan. Kung kaya’t pwedeng sabihin na hindi ito matanggap ng mundo, lalo na ng maraming simbahan, sigurado ako. Kung lulubog lamang tayo sa kalagayan ng aping magsasaka, mangingisda at ordinaryong manggagawa makikita natin ang ‘Katotohanang’ nasa kanila, na hindi kayang tanggapin ng mundong ito. Katulad ng kaibigan ko, ang kanyang karanasan ay hanggang grocery store lamang, ngunit sa kanyang pakikipamuhay at pakikisama sa magsasaka, nakita pa nya ang mas malawak na galaw ng mundo – ang kalagayan at kahirapang nararanasan ng mga uring magsasaka—ang katotohanan na mas totoo pa kaysa sa “ang pagkain ay nagmula sa grocery store.”
Para sa akin, bilang isang babaeng pastor, aktibista at may dalawang lesbiyanang ina, ang “katotohanang nagmumula sa Espiritu” ay hindi lamang tungkol sa ari at kasarian, ito din ay tungkol sa uring pinagmulan. Ang pang-aapi at kaapihan ay palaging naka-ugat sa uring pinagsasamantalahan. At kung tayo ay wala sa “uring” pinagsasamantalahan, kung tayo ay kabilang sa maraming mayroong pribilehiyo para maigpawan ang kahirapan, huwag sanang maging sagka ito, para kilalanin ang “Katotohanan” ang “Holy Spirit” na nasa kanila – nasa uring magsasaka, ordinaryong manggagawa, mangingisda, katutubo, silang mga tinatawag na baklang kanal na matagal ng pinagsasamantalahan. Lumubog tayo at makiisa sa laban nila, na nagsimula noon pang panahon ni Hesus.
Ang Trinity, ang SOGIE at ang ating mga karanasan ay maraming iluluwal pang katotohanan. Maging handa nawa tayo sa mga darating pang panahon. Ang Diyos ay patuloy na kumikilos at gumagalaw sa atin, kasama natin at sa marami pang iba. God will reveal God’s self in so many ways. Hindi natatapos ang Diyos sa Trinity. Hindi din natatapos ang pagkatao ng isang tao sa kanyang SOGIE. Hindi din matatapos ang kwento sa mga magsasakang naghihirap at walang makain, habang sila itong nagpapakain sa sambayanan. Hindi pa tapos.
Katulad ni Hesus, marami pa tayong maririnig pero hindi pa natin kakayanin, sa ngayon. Kaya hayaang nating ang “Holy Spirit,” ang Diwang Banal at ang Kamulatan ang mag-guide sa atin para makita ang lahat ng katotohanan at ang mga bagay na darating pa.
Lagi’t-lagi, tanganan lamang ang Diyos na pumanig sa mga aba, si Hesus na kasama ng mga magsasaka’t mangigisda, at ang Diwang Banal na patuloy na kumikilos mula noon hanggang ngayon.
Lagi’t-lagi tinatawag tayong buksan ang ating mga mata, puso at diwa.
At Lagi’t-lagi kung tayo ay mamulat na, kasalanan na ang pumikit muli.
Amen.